کد مطلب:546 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا تنها سود و زيان ما، مي تواند ملاك خوب و بد بودن يك موجود يا يك حادثه باشد؟ يا اينكه بايد براي يك قضاوت كلي و نهايي، مجموعه تأثيرات اين حادثه را مورد مطالعه قرار داد؟

هرگز، زيرا همواره مطالعات ما درباره سود و زيان حوادث و موجودات اين جهان، نسبي است، يعني مقياس سنجش را – در اين مطالعات – وضع خود و كساني قرار مي دهيم كه سرنوشت آنها با ما ارتباط نزديك دارد. آنچه به نفع ماست، خوب و مفيد و آنچه به زيان ماست، بد و مضر مي دانيم. ما هرگز حساب نمي كنيم كه فلان حادثه اي كه در سرنوشت ما اثر بدي گذاشته، در صد سال آينده چه آثاري به بار خواهد آورد.



يك ماده شيميايي مخصوص، ممكن است از نظر ما سم مهلك باشد، زيرا اثر سوئي روي دستگاه هاي مختلف بدن ما مي گذارد، ولي چه بسا همين ماده براي جاندار ديگر داروي حيات بخش باشد و به عكس چه بسا ماده ديگري كه داروي حيات بخش ماست نسبت به ديگري سم مهلك محسوب شود.



خلاصه اين كه «مطالعات نسبي» كه در چهار چوبه شرائط و موضوعات خاصي صورت مي‎گيرد، هرگز نمي تواند ملاك «قضاوت مطلق» گردد و اشتباهاتي كه از اين راه ممكن است دامنگير ما گردد، بسيار مهم و غير قابل گذشت است.



بنابراين اگر بخواهيم سطحي فكر كنيم بايد هر حادثه اي را با منافع خود در نظر گرفته و يك قضاوت قطعي درباره آن بكنيم، اما اگر بخواهيم به عنوان يك «فيلسوف و متفكر» قضاوت صحيح و همه جانبه اي كنيم بايد تمام آثار اين حادثه را در طول تاريخ و همچنين نسبت به مكان ها و موجودات مختلف در نظر بگيريم، اگر چنين چيزي براي ماممكن بود و به طور كلي زيان آن حادثه در مجموعه سازمان جهان هستي از منافع آن بيشتر بود به آن عنوان «بلا»، «حادثه زيانبخش» و ... بدهيم و اگر چنين قدرتي را نداشتيم كه يك مطالعه همه جانبه كنيم، سزاوار است از قضاوت قطعي و مطلق خودداري نماييم.



ما هرگز حق نداريم با در نظر گرفتن آثار آن در يك منطقه معين يا يك زمان خاص، چنين عنواني به آن بدهيم.



با در نظر گرفتن اين كه معمولا احاطه بر آثار همه جانبه يك حادثه در طول و عرض (زمان و مكان) براي انسان ممكن نيست، چگونه مي تواند در مورد اين گونه حوادث كه به اشكال و آثار مختلفي جلوه مي كند قضاوت مطلق نمايد؟



بعضي از بيماري هاست كه انسان در دوران عمر خود يك مرتبه به آن مبتلا مي‎شود، ولي اثرش اين مي شود كه براي هميشه يك حالت مصونيت در مقابل آن بيماري يا بيماري هاي مشابه ايجاد مي كند. اگر ما آن بيماري را در همان لحظه ابتلاء، مورد مطالعه قرار دهيم بايد بگوييم كه ناراحتي و عذاب است، اما اگر آثار آن را در تمام عمر در نظر بگيريم بايد آن را يكي از نعمت ها بدانيم.



در زندگي اجتماعي، بحران هايي پيش مي آيد كه سرچشمه انقلابات و تحولاتي در آينده مي شود، همين بحران هاست كه افراد را وادار مي كند براي رسيدن به وضع بهتري مبارزه دامنه داري كنند، اگر آن بحران را در همان لحظه در نظر بگيريم، البته بلاست، اما اگر آثار آن را در آينده نيز به آن ضميمه كنيم نعمت و موهبت است.

---

آفريدگار جهان


حضرت آيت الله مكارم شيرازي